#1. Chuẩn xác
Khi bị chỉ trích một cách không chính xác, người ta thường chỉ chú ý đến những lời chỉ trích đầy cường điệu mà bỏ qua khả năng xem xét những điểm hợp lệ đang được đưa ra. Hãy tránh việc nói quá lên và tránh tình trạng tổn quát hóa bằng cách sử dụng những từ ngữ như “luôn luôn” và “không bao giờ”. Nếu người khác chỉ leo cây 3 lần, hãy tránh việc phóng đại con số đó lên hơn.
Người nhận lời chỉ trích thường sẽ đóng tai lại và từ chối lắng nghe khi họ cảm thấy có chi tiết không chính xác hoặc khi họ cảm thấy phải chịu trách nhiệm nhiều hơn về phần sai của mình. Tôi từng trải qua trường hợp từ chối xin lỗi khi bạn trai nói tôi chịu trách nhiệm 75%, trong khi tôi cho rằng tôi chỉ sai khoảng 49%.
#2. Nói ít nhưng chất lượng
Khi nói quá lên, nguy cơ làm mất sự lắng nghe của người khác là rất cao. Người nghe thường chấp nhận ít thông tin hơn khi họ không hứng thú với nội dung bạn đang chia sẻ. Việc diễn đạt quá dài dòng có thể khiến người đối diện đóng tai và đóng cửa trái tim, không còn dành thời gian và tâm huyết để xem xét những điểm mà bạn đưa ra.
Nói ít nhưng chất lượng hơn là quy tắc cần tuân thủ. Khi mọi người cảm thấy bị đánh bại, họ thường có xu hướng nói dài và to hơn để tỏ ra mạnh mẽ. Tuy nhiên, điều này thường không mang lại lợi ích gì và chỉ tạo ra thêm tổn thương. Hãy tập trung vào sự súc tích và hiệu quả trong giao tiếp của bạn.
#3. Dùng đại từ nhân xưng thứ nhất “Tôi”
Sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất ‘tôi’ trong những tuyên bố của bạn để thể hiện niềm tin và cảm xúc mà không làm tổn thương hoặc tấn công người khác là điều cực kỳ quan trọng. Điều này trở nên đặc biệt quan trọng khi bạn đối mặt với người phòng thủ hoặc đang thảo luận với ai đó trong một cuộc trò chuyện công việc. Hãy tập trung vào cách diễn đạt ‘Tôi nghĩ rằng…’, ‘Tôi cảm thấy…’, ‘Tôi lo lắng rằng…’, một cách nhẹ nhàng, không phán xét, và không áp đặt trách nhiệm cho cảm xúc của bạn lên người khác.
Mỗi khi bạn sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ hai, hãy chuyển nó về ngôi thứ nhất. Ví dụ, “Tôi cần phải đưa ra quyết định của mình ngay bây giờ.” Tuy nhiên, sự thay đổi cấu trúc ngôn ngữ chỉ là một phần của thách thức. Bạn cũng cần tạo lợi thế từ giọng điệu của mình. Một giọng điệu căng thẳng và phản ứng có thể làm cho tuyên bố của ‘tôi’ trở nên làm trái ý định, tạo ra cảm giác ‘tôi’ đang đổ lỗi. Hãy chờ đến khi bạn có thể diễn đạt một cách bình tĩnh. Điều này sẽ giúp tạo ra một không gian nơi bạn có thể chia sẻ cảm xúc của mình mà không làm tổn thương người khác.
Một tuyên bố giả định có thể dễ nhận ra, ví dụ: “Tôi nghĩ rằng ông ấy có thể mắc chứng rối loạn nhân cách ái kỷ.” Tuy nhiên, sự chênh lệch giữa một lời tuyên bố thật và một lời tuyên bố giả định có thể rất tinh tế. Hãy xem xét câu chuyện của Alice:
- “Chồng tôi, Ken, và tôi về nhà từ một buổi tiệc, con chúng tôi ngủ ở hàng ghế sau. Trời đang mưa to và tôi cảm thấy Ken lái xe quá nhanh trong điều kiện thời tiết đó.
- ‘Tôi nghĩ anh lái nhanh quá,’ tôi nói.
- ‘Anh lái theo tốc độ cho phép,’ Ken trả lời.
- ‘Anh lái xe mạo hiểm trong điều kiện này và với những đứa trẻ ở hàng ghế sau,’ tôi thốt lên.
- Điều này khiến Ken tức giận: ‘Em buộc tội anh gây nguy hiểm cho con cái sao? Anh chưa bao giờ gặp tai nạn và anh lái theo giới hạn tốc độ.’
- Tôi lùi lại: ‘Em chỉ muốn nói là em không thoải mái với tốc độ này dù đúng hay sai. Anh có thể chạy chậm lại dù em có phản ứng thái quá không?’.
- ‘Tất nhiên,’ Ken nói, và chậm lại mà không còn tranh luận thêm.
Bằng cách chuyển từ việc buộc tội sang tuyên bố của ‘tôi,’ tôi đã để lại không gian cho Ken chậm lại mà không cảm thấy bị kết tội là một người cha lái xe liều lĩnh. Alice là người đầu tiên thừa nhận điều này.
Trước khi nhảy vào chỉ trích người khác, hãy luôn nhớ ba quy tắc quan trọng: chính xác, nói ít đi, và sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất ‘tôi’ một cách chân thực.
